Yas süreci, sevilen bir kişinin acı kaybı, onunla olan ilişkinin sona ermesi veya büyük bir yaşam değişikliği gibi zorlu ve karmaşık olan doğal bir süreç şeklinde bir ifade yas süreci nedir sorusuna yanıt olabilir. Yas sürecinizi anlamanız ve onunla başa çıkmanız hayatınızın devamında olduk önemli bir konudur. Bu süreç içerisinde yakınlarınızdan ve bir uzmandan destek alabilirsiniz.
Yas Sürecinin Aşamaları Nelerdir?
Yas süreci aşamaları, yaşadığınız kayıp sonrası deneyimlediğiniz duygusal ve psikolojik tepkiler olarak belirtilebilir. Yas süreci evreleri, yaşadığınız kaybın derinliğine, karakterinize ve aldığınız desteğe göre farklılık gösterebilir. Genellikle bu süreç içerisinde çoğu kişide benzer duygusal tepkiler ve düşünceler gözlemlenir. Bu evreler inkar, öfke, depresyon ve kabullenme olarak belirtilebilir.
İnkar, yaşadığınız kaybı kabullenmekte zorlanabilir ve bu durumu inkar edebilirsiniz. Olayların şokunu atatmaya çalışırken kendinizi çevreden izole edebilirsiniz. Öfke ise, yaşanılan kaybı kabullendikten sonra ortaya çıkar. Etrafınızdaki insanlara, olayın sorumlusu olarak gördüğünüz kişilere yönelebilirsiniz.
Depresyon, yaşadığınız kaybı tam anlamıyla kabullendikten sonra derin bir üzüntü ve çaresizlik hissedebilirsiniz. Bu süreç içerisinde sosyal ilişkilerinizi azaltabilir ve içe kapanabilirsiniz. En son aşama ise kabullenmedir. Burada kaybınızı kabullendikten sonra hayatınıza devam etme yolları arayabilirsiniz. Eski yaşamanıza dönebilir veya yeni yaşam düzeni kurmak isteyebilirsiniz.
Yasın Fiziksel ve Duygusal Etkileri Nelerdir?
Kayıp ve yas süreci belirtileri, yaşadığınız kayıplara tepki olarak gözlemlenen fiziksel, duygusal ve bilişsel tepkilerdir. Yas süreci belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ancak bazı ortak belirtiler vardır. Yas sürecinin duygusal ve bilişsel etkileri şu şekilde sıralanabilir:
- Derin bir üzüntü ve hüzün
- Öfke ve suçluluk hissi
- Anlam arayışı ve sorgulama
- İlgisizlik
- Duygusal uyuşukluk
- Konsantrasyon bozukluğu
- Kararsızlık
- Unutkanlık
Kişi üzerinde fiziksel etkileri ise şu şekilde sıralanabilir:
- Uyku bozuklukları
- İştahsızlık veya aşırı yeme
- Yorgunluk ve halsizlik
- Baş ağrısı
- Mide rahatsızlıkları
Yas süreci, her olay ve durum gibi yaşanan doğal bir reaksiyondur. Bu durumun süresi, şiddeti ve belirtileri kişide kişiye değişiklik gösterebilir. Bazı kişiler bu süreci daha kolay ve hızlı atlatabilirken bazı kişiler ise daha uzun bir sürede ve zor atlatabilir.
Yas ve Uyku Problemleri
Ayrılık yas süreci boyunca derin bir üzüntü ve hüzün hissetmeniz nedeniyle bazı uyku bozuklukları yaşayabilirsiniz. Yaşadığınız kaybın acısını dindirmek veya acıdan kaçmak için sürekli uyumak isteyebilirsiniz. Tam tersi olarak ise sürekli kayıp yaşadığınız kişiyi ve olayları, pişmanlıkları, onunla olan anılarınızı düşünmekten dolayı uykularınız kaçabilir. Her iki durum da gayet doğal karşılanır. Ancak, bu süreç içerisinde olabildiğince uyku düzeninizi korumalı ve genel sağlığınıza dikkat etmelisiniz.
Yas ve Beslenme
Kayıp sonrası yas sürecinde yaşadığınız duygusal ve fiziksel durumlara bağlı olarak beslenmenizde bozukluklar olabilir. Yoğun olarak hissedilen üzüntü, hüzün, pişmanlık gibi duygular midenizi etkileyebilir ve iştahınız kesilebilir. Beslenme düzeninizi bozduğunuzla bununla beraber genel sağlığınız da olumsuz etkilenebilir ve bazı sağlık sorunları ortaya çıkabilir.
Yas süreci içerisinde beslenme kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Bazı kişiler yaşanılan sürece bağlı olarak daha çok yemeye yönelebilir. Aşırı yeme durumu ile karşılaşılabilir. Sonuç olarak her iki durumda sağlıklı değildir. Bu süreci atlatabilmek için ailenizde, çevrenizden ve uzmandan yardım alabilirsiniz.
Yasla Başa Çıkma Stratejileri
Yas süreci, kişiden kişiye farklılık gösterir ve başa çıkma yolları kişiye göre farklılık gösterebilir. Bu süreci yönlendirmenizi sağlayacak bazı strateji yöntemleri vardır:
- Hissetmek için kendinize zaman tanıyın: Duygularınızı bastırmak, inkar etmek veya yok saymak iyileşme sürecinizi uzatabilir.
- Destek için çevrenize izin verin: Duygudaşlık, anlayış ve duygularınızı, hislerinizi paylaşabileceğiniz aile üyelerinize, arkadaşlarınıza veya destek gruplarına başvurabilirsiniz. Kişisel olarak tercih edersiniz profesyonel danışmanlık veya terapi de iyi olabilir.
- Kendinize iyi bakın: Fiziksel, ruhsal ve zihinsel olarak iyi hissedeceğiniz aktivitelere katılabilir veya başlayabilirsiniz. Yoga, meditasyon, günlük tutma gibi hobilerle ilgilenebilirsiniz.
- Ritüeller oluşturun: Kaybını yaşadığınız kişinin anısını onurlandırmak adına anlamlı ritüeller oluşturabilirsiniz. Bu bir tür kapanış hissi sağlayabilir ve onu, onunla olan anılarınızı hatırlamanıza ve kutlamanıza yardımcı olabilir.
- Kendinize karşı sabırlı ve nazik olun: İyileşmeniz zaman alabilir ve yas süreci herkes için farklılık gösterir. Sürecin iniş çıkışlarını yönlendirirken kendinize karşı anlayışlı ve sabırlı olun.
Yasla başa çıkma stratejilerinin her biri yas süreci nasıl atlatılır sorusuna birer yanıt olabilir.
Çocuklarda ve Ergenlerde Yas Süreci
Çocuklarda yas süreci, yetişkinlere göre farklılık gösterebilir. Bu süreç kişinin yaşadığı kaybı kabullenme sürecidir ve her yaş grubunda farklılık gösterir. Çocuklar ve ergenler, yaşadıkları kayıpları tam olarak anlamlandıramayabilirler. Bu durum onların duygusal tepkilerine yansıyabilir. Çocuklar, kaybettikleri kişiye bağlılıklarına göre tepki verebilirler. Genellikle, küçük yaşlarda ölüm kavramı tam olarak kavranmaz. Buna bağlı olarak ölümü geçici bir durum olarak düşünebilirler.
Ölüm sonrası yas süreci, çocuğun yaşına, gelişimsel aşamasına ve aldığı bilgilere göre değişiklik gösterebilir. Yas süreci, çocuklarda öfke, hüzün, korku ve suçluluk gibi duygusal tepkilere neden olabilir. Çocukların yas sürecini atlatabilmeleri için aile bireyleri, yakınları ve uzmanın desteği oldukça önemlidir. Bu süreci çocuklarla olabildiğince açık ve net bir şekilde konuşmak, anlatmak yas sürecini daha kolay ve sağlıklı bir şekilde atlatmalarına yardımcı olabilir.
Yas Sürecinde Profesyonel Yardım
Sevilen kişinin vefatı, bir ilişkinin bitişi veya büyük bir yaşam değişikliği nasıl bir kayıp yaşanırsa yaşansın psikolojide yas süreci zorlu ve karmaşık bir süreçtir. Yas sürecinizi anlamak, kabullenmek, onunla nasıl başa çıkacağınızı öğrenmek, iyileşmek, gelişmek ve yolun sonunda yenilenmiş bir siz, amaç ve anlam bulmanız için önemlidir. Bu süreç içerisinde online psikolog desteği alabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Yas süreci ne kadar sürer?
Yas sürecinin süresi kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bazı bireyler için yas süreci birkaç hafta veya ay sürebilirken, bazısı için bu süreç aylarca ve yıllarca sürebilir. Genellikle beklenmedik, travmatik kayıp sonrasında yas sürecinin daha uzun sürdüğü söylenebilir. Ancak burada kesin bir zaman dilimi belirtmek doğru olmaz çünkü her bireyin bu süreci yaşama ve atlatma şekli farklıdır.
Yas sürecini daha zorlaştırabilecek faktörler nelerdir?
Yas sürecini bazı çevresel faktörler ve kişisel durumlar daha da zorlaştırabilir. Bu faktörler arasında suçluluk, pişmanlık, derin üzüntü, başkaları tarafından suçlanma gibi duygusal tepkiler süreci sizin için zorlaştırır. Aynı şekilde, uykusuzluk, yemek bozuklukları gibi fiziksel durumlar da süreci atlatmanızı olumsuz yönde etkiler.
Yas sürecinde kendime nasıl yardımcı olabilirim?
Yas sürecinde aile üyelerinizden, arkadaşlarınızdan ve uzmandan destek alabilirsiniz ancak burada size yardımcı olabilecek en önemli kişi kendinizdir. Bu nedenle, bu süreç içerisinde kaybınızı anlamalı, kabullenmeli ve öfke, suçluluk, derin üzüntü gibi duygusal tepkilerinizi anlayışla karşılamalı ve kendinize zaman tanımalısınız.
