Günümüzde, teknolojik cihazların ve internet ağının aktif olması insanların kontrolsüz kullanımını da tetiklemiştir. Teknolojiyi abartarak kullanan kişilerin en çok da akıllı telefonu kullanması gün içerisinde cepte kolay taşınabilmesinden kaynaklıdır. Telefon bağımlılığı olarak ifade edilen bu durum kişinin dürtüsel olarak kontrolsüz şekilde cep telefonunu kullanmasına karşılık gelir. Bu davranış bozukluğunun özünde telefondaki uygulamalarına sürekli bakma isteği vardır.

Telefon Bağımlılığı Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Telefon bağımlılığı ile yüzleşen kişiler, cihazının kaybolması ya da internetin olmaması gibi durumlarda aşırı bir kaygı yaşarlar. Telefon bağımlısı kişilerin bu kaygı problemiyle mücadele edememesi durumu ‘no mobile phobia’ kelime grubuyla ifade edilir. Bu ifadeyi kısaltmak adına psikolojik bir tabir olan nomofobi kelimesi kullanılır. Nomofobik insanlar, akıllı cihazının kapanması ya da iletişim kopması halinde yüksek bir reaksiyonda korkma hissini yaşarlar.

Telefon Bağımlılığı (Nomofobi) Nedir?

Teknolojik cihazlar arasında gün içerisinde sürekli yanında taşınan cep telefonuna karşı bazı kişilerde aşırı bir duyarlılık oluşur. Kişinin ihtiyacı dışında devamlı cihazına odaklanma ve hareketsiz kalma durumuna telefon bağımlılığı denir. Nomofobi taşıyan kişiler, günlük rutinde yapılması gereken sorumluluklardan kaçar ve yalnızlaşır.

 Telefon Bağımlılığı (Nomofobi) Belirtileri Nelerdir?

Nomofobik insanların ortak sergiledikleri bazı söz ve davranışları mevcuttur. Bu anlamda, nomofobi belirtileri aşağıdaki gibi listelenebilir:

• Kişinin dikkat çeken şekilde sık sık cihaza bakma ihtiyacı
• Genel olarak diğer insanlara göre uzun zaman cihaz kullanma hali
• Yüz yüze buluşma ve görüşme tekliflerini geri çevirme, bu durumun yerine telefonla iletişime geçme istediğinde bulunma
• Asosyal bir görünüm çizme ve toplu etkinlere katılma istediğinde kaçınma
• Hayatında sorunlar arttığında çözüm yolunu cihaz kullanımını arttırarak arama
• Fiziksel olarak biriyle buluştuğunda muhabbet etmek yerine cihazla ilgilenme, kişiyle göz teması kurmama ve kişinin anlattıklarını algılamama
• Cihaz olmadığı taktirde asabileşme, hayata küsme ve yoksunluk semptomları sergileme
• Yemek yerken, uyuma öncesinde, sabah kalkar kalkmaz, seyahat sırasında cihaza bakma isteği
• İlgili cihazla gereğinden fazla etkileşim kurulması yeme alışkanlıklarda ve uyku düzeninde bozulmalar oluşturması
• Cihazdan uzak kalındığında hissedilen kaygı yüzünden mide bulantısı, baş ağrısı, baş dönmesi gibi fizyolojik durumlar

Tüm bu belirtiler çocuklarda, ergenlerde ve yetişkinlerde fark edilebilir.

Yetişkinlerde Telefon Bağımlılığı Belirtileri

Erişkin kişilerde telefon bağımlılığı belirtileri yukarıda belirtilen başlıca durumları kapsar. Bununla birlikte, çalışma hayatında ciddi problemlere neden olan akıllı telefon bağımlılığı kişiyi iş disiplininden uzaklaştırır. Böylece, iş verimliliği düşen kişinin çalışma hayatı sonlandırması belirtileri arasındadır. Diğer bir yandan, arkadaş ilişkileri ve sosyal hayatta iletişimi ciddi bir şekilde zarar görür. İlave olarak evlilikte telefon bağımlılığı çiftlerin birbirine ilgisizleşmesi ile ilk belirtisini verir.

Çocuklarda Telefon Bağımlılığı Belirtileri

Çocukların telefonsuz bir yaşam sürememesi; öğrenmede güçlük, hafıza gelişim bozuklukları, hiperaktivite, disleksi ve davranış bozuklukları belirti ve sonuçları verebilir. Tüm bu belirtiler, okul hayatında çocuğun başarısız olmasının ana etmenleri arasındadır. Özellikle, ergenlerde telefon bağımlılığı şiddete eğilim ve aile ilişkilerin bozulmasıyla kendini gösterebilir.

Telefon Bağımlılığı (Nomofobi) Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Teknolojik gelişmelerin yansımalarını taşıyan akıllı cihazlar, kişi tarafından sürekli kontrol edilme ihtiyacı hissettiriyorsa nomofobiyi gündeme getirir. Literatürde hastalık olarak nitelendirilen bu durumun nedenler aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

• Yeni nesil teknolojiyi tecrübe etme isteği
• Sosyal medya ortamlarında inşa edilen sanal ilişkiler ve bu ilişkilerin daha gerçekçi gelmesi
• İlgili cihazın kullanımının pratikliği modern ve teknolojik yönelimlerin odağını tek bir merkeze toplaması
• Kişiyi öne çıkaran sosyal medya fenomenliği ya da sosyal medyada yorum ve beğeni almaya duyulan haz
• Sosyal iletişimde kişinin eksiklikleri
• Sosyal medyaya en hızlı ulaşımın cep telefonuyla olması ve beğenilme duygusuna kısa yoldan ulaşma imkanı yaratması
• Çekingen kişilerin kendilerini mesaj ya da mail yoluyla daha iyi ifade edilebilmesi
• Herhangi bir psikolojik bozukluğu olan kişilerin kaygı durumuyla baş edememesi
• Sanal dünyaya kendini kaptırmış kişilerin uygulama ya da oyunlarda puan kazanma isteği
• Özgüven yetersizliği
• Normal hayatta kişinin sosyal çevresinin sosyal medyadan ve oyunlardan bir araya gelmesi

Telefon Bağımlılığı (Nomofobi) Oluşmasına Neden Olabilecek Faktörleri Nelerdir?

Teknolojinin sanal dünyayı sürekli genişletmesi insan davranış ve eğilimlerini cihaz odaklı yaşamaya yönlendirir. Özellikle, mobil oyunlar, sanal ilişkiler, araştırmalara internette hızlıca ulaşabilme, ünlülerin hayatlarına merak duyma, psikolojik olarak nörokimyasalların (GABA vb.) salgılanma bozukluğu bazı faktörlerdendir.

Telefon Bağımlılığı (Nomofobi) Zararları Nelerdir?

Kişi telefona sürekli bakması ekran bağımlılığını da ifade eder. Sürekli ekrana bakma refleksi psikolojik ve fiziksel bazı zararlara zemin hazırlar.

Psikolojik Nedenler

• Sürekli kişi kendini anksiyete ve depresyon halinde hisseder. Eş zamanlı olarak telefon bağımlılığı olan kişilerde yemek bozukluğu, kişilik bozuklukları, obsesif kompulsif bozukluk, diğer davranış bozuklukları, alkol ve uyuşturucu kullanımı görülebilir.
• Zamanı iyi kullanmada sorunlar yaşar.
• Rutin hayata dahil olmaktan korku duyar.
• Öfke nöbetleri geçirir ve cihaz olmadığında yoksunluk krizine girer.
• Günlük hayatta yapması gerekenleri erteleyen kişi kendini yetersiz hisseder.
• Sinirine hakim olamayan kişi, kendini korumak adına savunma bariyeri koyar.
• Mana verilemeyen şekilde değişen ruh durumlarıyla baş edemez.
• Suçluluk hissi ve kaygı duygusu kendisini bırakmaz.

Fiziksel Nedenler

• Göz problemleri gelişir, bu rahatsızlıkların başında gözde kuruluk ve görme yetisinde azalma gelir.
• Sürekli oturma pozisyonu ve boynun eğik durması omurgada problemler yaratabilir.
• İnsomniaya giden uyku bozuklukları meydana gelebilir.
• Karpal tünel sendromuna kadar oluşabilecek iskelet sistemi problemleri oluşabilir.
• Yemek yemeyi erteleyen kişide mide ve bağırsak problemi gelişir.
• El ve parmakların sürekli kullanılması kireçlenme problemini beraberinde getirir.
• Sinirsel etkilere bağlı olarak baş dönmeleri ve baş ağrıları oluşabilir.

Telefon Bağımlılığı (Nomofobi) Olduğu Nasıl Anlaşılır?

Yetişkin ya da çocuklar cep cihazından uzaklaştığı an korku, kaygı, baş ağrısı, mide bulantısı, sinirlilik gibi durumları yaşıyorsa teşhis koyulabilir. Bunun yanında, kişi yaşadığı yoksunluk hissiyle işte, okulda, sosyal hayatta anormal davranışlar sergileyebilir.

Telefon Bağımlılığı (Nomofobi) Nasıl Teşhis Edilir?

Telefon bağımlılığı testi başlığında bazı sorular kişiye yönlendirilerek ön teşhis koyulabilir. Bu sorulardan bazıları ‘Her anı sosyal medyada paylaşıyor mu, 5-10 dakikada bir cihaza bakma isteği duyuyor mu, sabah uyanır uyanmaz eline ilgili cihazı mu alıyor, buluşma yerlerinde arkadaşları sürekli akıllı cihazına bakıyorsun, biraz bırak gibi ifadeler kullanıyor mu, sevdikleri ya da yakınlarıyla zaman geçirmek yerine cihazı mı tercih ediyor’ şeklindedir.

Telefon Bağımlılığı (Nomofobi) Nasıl Tedavi Edilir?

Akıllı telefon bağımlılığından kurtulma için kişinin rahatsızlığı olduğu tespit edilmeli ve kabullenme sürecine girilmesidir. Kişinin kendisi elinden geldiğince cihazdan uzak kalmaya teşvik edilmelidir. Bu anlamda, kişi telefondaki oyun ve uygulamaları silmesi, yatak odasında uyandığında ve kalktığında cihaz olmaması, yemeğe ve lavobada vakit geçirirken telefonun bulunmaması gibi önlemler alınabilir. Tüm bunlarla birlikte, psikoterapi ile bilişsel davranışçı terapiler bir uzman tarafından uygulanır.

Telefon Bağımlılığı Olan Birine Nasıl Davranılmalıdır?

Telefon bağımlılığı tedavisinde ilk adım kişinin çevresindekilerin duyarlı davranması ve suçlayıcı kelimelerden uzak durmasıdır. Bu açıdan, kişinin bağımlılık teşhisi yapılmışsa uzman terapist kontrolünde önerileri dinleyerek kişiye destekleyici yaklaşımlarda bulunulması önemlidir.

Telefon Bağımlılığı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Telefon bağımlılığı nasıl başlar?

Cihazla sık vakit geçirmek ve bir süre sonra ilgili cihazdan uzak kalamama durumu ile başlar.

Telefon bağımlılığı nelere yol açar?

Psikolojik ve fiziksel zararlara yol açar.

Telefon bağımlılığı nasıl geçer?

Kişinin rahatsızlığı kabul etmesi, yakınlarının desteği ve uzman bir terapistten yardım almasıyla geçebilir.

Telefon bağımlıları günde kaç saat telefona bakar?

5-10 dakikada bir telefona bakan kişi, ortalama olarak 12 saat günde zaman geçirebilir.