Psikolojik Yutkunma Zorluğu Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Bazı durumlarda yemek yerken yutkunma sırasında yaşanan zorluk psikolojik olabilir. Bunun en önemli nedenlerinden biri boğaz ağrısıdır. Bu özellikle grip enfeksiyonlarında ve diğer solunum yolu hastalıklarında yaygındır. Bu tür enfeksiyonlarda bademciklerin şişmesi ve boğazın tahriş olması, yiyecek veya içecek yutulduğunda boğazda ağrıya neden olabilir. Bu da yutma güçlüğüne yol açabilir. Ancak hastalık düzeldikçe bu rahatsızlık ortadan kalkar. Ek olarak, anksiyete ile ilişkili olarak disfaji görülebilir. Anksiyete genellikle boğazda sıkışma ve nefes darlığı nedeniyle yutma güçlüğüne neden olur. Psikolojik yutkunma zorluğu nedir sorusu kısaca; kişilerin sağlık sorunu olmamasına rağmen yiyecekleri yerken yutkunma sırasında kaygı ve korku duymasıdır, şeklinde tanımlanabilir.
Psikolojik Yutkunma Zorluğuna Yol Açan Unsurlar Nelerdir?
Psikolojik yutkunma zorluğu belirtileri nelerdir sorusunu cevaplayabilmek için öncelikle bu hastalığa yol açan faktörleri bilmek gerekir. Genellikle kişilerdeki psikolojik yutkunma zorluğu geçmişte yaşadıkları boğulmak ya da tıkanmakla ilgili bir olay neticesinde ortaya çıkan psikolojik rahatsızlıktır. Geçmiş zamanda kişi yemek yediğinde boğulma tehlikesi geçirdiyse, boğulmaya yol açan yiyecekleri özellikle tüketmekten kaçınma davranışı içerisine girer. Çünkü bunu tekrar yiyeceği zaman tekrar aynı şeyin olacağı düşüncesi kişide başlar. Psikolojik hastalık olarak ortaya çıkan yutkunma zorluğu bazı kişilerde aniden ortaya çıkabilirken bazı kişilerde yavaş yavaş ortaya çıkar. Yutkunma zorluğu yaşayan kişi, boğulmalarına yol açabileceklerini düşündükleri yiyecekleri ve gıdaları aniden yemeyi keser ya da yavaş yavaş bu yiyeceklerden kaçınarak sıvı ile beslenmeye başlar.
Psikolojik Yutkunma Zorluğunun Belirtileri Nelerdir?
Kişilere eğer yemek yemesi konusunda ısrar edilirse aşırı sinirlenme ve gerilme hali görülebilir. Psikolojik yutkunma zorluğunun başlıca belirtileri şunlardır:
- Sebebi belli olmayan ama sık meydana gelen yüksek ateş,
- Yemek yedikten ve yutkunduktan sonra ses değişikliği,
- Yutkunma sonrası öksürük ve boğazını temizleme hissi,
- Tüketim miktarını azaltmak,
- Yemek alışkanlıklarının değişiklik göstermesi,
- Yetersiz beslenme ile birlikte kilo kaybı,
- Yeme ve içme sonrasında yorgunluk hissi,
- Yutkunma yaparken titreme, terleme, kalp çarpıntısı hissetme,
- Yemekle birlikte su içmeye çalışmak,
- Yutma eğilimi yaparken tıkanmaktan, boğulmaktan korkma ve kaygılanmak,
- Sosyal ortamlarda yemek yemekten kaçınmak,
- Gıda eksikliği sonucu ortaya çıkan konsantrasyon eksikliği, hafıza zayıflaması, enerji düşüklüğü gibi sağlık sorunları,
- Çocuklardaki yutma fobisinde ise genellikle hırçınlaşma ve ağlama krizleri şeklinde ortaya çıkar.
Yutma Fobisi
Psikolojik olarak yutkunma zorluğu kişilerde yutma fobisi olarak kendini gösterir. Kişiler yiyecekleri yerken yutmaktan korkar ve yutma sırasında aşırı kaygılanırlar. Fobi türlerinden birisi olan yutma fobisi, diğer fobi türlerine göre daha nadir ortaya çıkar. Kadınlarda erkeklere göre daha fazla sık görülür. Yetişkin ve çocuk fark etmeksizin her yaştan kişide psikolojik rahatsızlık olarak ortaya çıkar. Yutkunma zorluğu çeken kişilerin yutma eyleminde sorun yaşayabilecekleri herhangi bir sağlık sorunu bulunmaz. Bu kişilerin yutkunamama sebebi psikolojiktir ve yutma eylemi sırasında herhangi bir acı hissetmezler. Bu kişiler psikolojik olarak rahatsız olduklarından dolayı yiyecekleri yutamayacaklarını düşünürler ve boğulacakları hissine kapılırlar. Boğulacaklarını düşündükleri için yutamama kaygısı ile yutamama hali meydana gelir. Bu durum kişilerde yoğun korku ve kaygıya yol açar. Yutma fobisi yaşayan kişiler, özellikle yiyecekleri zaman boğulacaklarını düşündükleri gıdaları tüketmeyi seçmezler. Örneğin kuruyemiş gibi yemek borusuna kaçma ihtimali olan ve tıkanmaya boğulmaya yol açabilecek olan yiyecekleri yemekten kaçınırlar. Yutma zorluğu yaşayan kişiler genellikle yutmayı kolaylaştırmak için yemek yerken su içerler. Çünkü suyun yutkunmayı kolaylaştıracağı düşüncesindedirler. Yutma fobisi olan kişiler tıkandıklarında da su sayesinde kurtulabileceklerini düşünürler. Yutkunma güçlüğü yaşayan ve fobisi olan kişilerde çevreye karşı agresifleşme ve sinirlilik hali görülür. Özellikle arkadaş ve aile çevresinin kişiyi yemek yemeye teşvik etmesi agresif tepkilere yol açabilir.
Psikolojik Yutkunma Zorluğu Nedenleri Nelerdir ve Tanısı Nasıl Konur?
Psikolojik yutkunma zorluğunun en yaygın nedenleri şunlardır:
- Anksiyete,
- Yoğun stres,
- Solunum ve gribal enfeksiyonlar.
Yiyeceklere yutkunma zorluğu gösteren kişilerin davranışlarında yutma fobisi belirtilerinden birkaç tanesini bulunması halinde ve bu belirtilerin iki haftadan daha fazla uzun sürmesi ve bu durumun süreklilik arz etmesi halinde kişide bu hastalığın olduğu anlaşılır. Psikolojik nedenlerle yutmada yaşanan zorluk endişe verecek bir hastalık değildir. Bu hastalığa yol açan nedenlerin tespit edilmesi ve bunların ortadan kaldırılması ile kişi normal hale dönebilir. Eğer kişi sürekli olarak yutkunmada zorluk yaşıyor ise o zaman tedavi için profesyonel anlamda uzmandan yardım alması gerekir. Psikolojik yutkunma zorluğuna yol açan sebepler kişiye ve kişinin sağlık durumuna göre değişebilir. Tedavisi kişiye özgü olarak hastalığın altında yatan nedene göre yapılır.
Psikolojik Yutkunma Zorluğunun Tedavisi
Psikolojik yutkunma fobisi tedavi edilebilen bir fobi türüdür. Tedavi, bu bozukluğa sahip kişilerin hem ruh hem de beden sağlığı için çok önemlidir. Fobisi olan kişilerin besin alımından kaçınması beslenme yetersizliklerine ve buna bağlı sağlık sorunlarına yol açar. Ancak bu psikolojik hastalık, sosyal çevreden kaçınır ve yaşam kalitesini düşürür. Bilişsel davranışçı terapi, bilişsel yeniden yapılandırma, EMDR terapisi, psiko-eğitim, duyarsızlaştırma gibi tedaviler bu hastalığın tedavisinde etkili olabilir. Psikolojik yutkunma zorluğunun tedavisi, kişinin katı gıdaları yemeye başlamasına, kalabalık ortamlarda ve sosyal ortamlarda rahatlıkla yemek yiyebilmesine neden olur. Psikolojik yutkunma zorluğunun tedavisinde etkili olan bir yöntem kişiyi maruz bırakmaktır. Maruz bırakma yönteminde, insanlar yenmemiş gıda ile karşı karşıya kalır ve yemek yerken boğulma hissi yaşar. Bu durum, bu yiyeceklere maruz kaldığınız anlamına gelir. Maruz kalma terapisinden sonra daha önce korkulan yiyeceklerin tüketildiği gözlemlenmiştir. Bu yöntem fobisi olan kişilerin fobilerini yenmeleri için en etkili yollardan biridir. Ancak tedavinin uzman bir hekim tarafından doğru teşhis konulmasının ardından profesyonel bir terapist eşliğinde kontrollü bir şekilde yapılması gerekir.
