Tıpkı parmak izi gibi her çocuk, farklı duygu ve zihin yapısına sahiptir. Çocuklar, zaman zaman aileler fark edemese de kendi içlerinde pek çok duygu geçişlerine sahiptirler. Özellikle eğitim hayatında, sık okul değiştirme psikolojisiyle karşı karşıya kalan çocuklar, ailelerin düşündüklerinden çok yoğun bir travmatik etkiyle, baş etmek zorunda kalabilirler.
Okul Değiştirme Psikolojisi Nedir?
Çeşitli sebeplerle bulunduğu okuldan farklı bir okula geçiş yapmak zorunda kalan çocukların, üstenizden gelmek zorunda bırakıldığı psikolojiye, okul değiştirme psikolojisi denir.
Okul Değiştirme Psikolojisi Neden Olur?
Okul değiştirme psikolojisi bazen ailelerin ani şehir değiştirme ya da iş değişikliği gibi durumlarında, bazen ise, boşanma gibi tüm aileyi etkileyen olayların ardından, bazen de okuldaki akran zorbalıkları sebebiyle gerçekleşebilir. Bütün bunların yanı sıra, çocukların ergenlik dönemini beklenenden çok daha zor geçirmesi de okul değiştirme psikolojisine sebep olan etkenler arasında sayılabilir.
Ortam Değişikliği
Özellikle zorunlu olarak, okul değiştirme durumuyla baş başa kalan çocuklar, yeni ortamda, her şeyi tanımak ve anlamlandırmak zorunda kalabilirler. Alışkın olduğu çevreden kopup, daha önceden hiç tanımadığı ya da çok az tanıdığı çevreyle adaptasyonu hızlandırmak zorunda kalan çocuklar, okul değiştirme psikolojisinin en yoğun dönemini yaşarlar.
Arkadaş Kitlesi Değişimi
İlkokul okul değiştirme, ortaokul okul değiştirme ve lise okul değiştirme süreçleri kendi içinde ayrı ayrı incelense de hepsinin ortak özelliği, arkadaş kitlesi değişimin, çocuklar üzerinde yarattığı ortak etkidir. Bu sorun özellikle, kalıplaşmış öğrenci grupları olan sınıflarda çok yaşanır. Öğrencinin yeni sınıfında, belirgin arkadaş grupları oluşmuş ise, okul değiştiren çocuk, hangi yaş grubunda olursa olsun, bu gruplar arasına girmekte zorluk yaşayabilir. Bunda öğrencilerin, yeni birini gruplarına dahil etmek istememesi de önemli bir etkendir. Bazen de adaptasyon sürecindeki çocuklar bu gruplara dahil olmak istemeyebilir. Her iki durumda da bunlarla baş etme zorunluluğu, uyum sürecindeki çocuğa düşer. Okul değiştirme psikolojisiyle boğuşan çocuk, zaman zaman tüm bunlara tepki olarak, ‘yeniden okul değiştirmek istiyorum’ diyebilir. Özellikle lisede okul değiştirme psikolojisi, diğer okul gruplarına göre, daha büyük travmalar yaratabilir.
Yeni Öğretmenler
Okul değiştirmekle birlikte, çocuğun yaşadığı değişimlerden biri de yeni öğretmen tanışmalarıdır. Çocukların yeni öğretmenlere alışma süreci zaman alabilir. Özellikle sosyal becerileri diğer çocuklardan daha zayıf olan öğrenciler, kendilerini ifade etmekte zorlandıkları için, bu konuda daha fazla sıkıntı yaşamaları olasıdır. Çocuk, eğitim hayatına yeni başlamış olsa bile, öğretmeninin tarzını ve taleplerini anlamakta sıkıntı yaşıyor olabilir. Bu konuda öğretmen ve ebeveynlerin uyumlu yaklaşımı çok önemlidir.
Okul Değiştirme Psikolojisi Nelere Neden Olabilir?
Okul değiştirme psikolojisi, ani ya da planlı şehir değiştirmeler, anne ve babanın boşanması gibi durumlar, iş değişikliği ya da okulda yaşanan ergenlik dönemi problemi gibi unsurların yanı sıra, akran zorbalığı ya da taciz gibi olayların baş göstermesiyle gerçekleşir.
Derslerde Başarısızlık
Okula hemen alışamama, okuldaki sosyal çevreye girememe, girse bile kabul görememe gibi kaygılar, uyum sürecindeki çocuğun dersine ve ders notlarına yansır. Dersi dinlememe, derse katılmama gibi durumların sıkça yaşandığı süreçte, akademik başarıda düşüşler gözlenir.
Öğretmene Alışamama
Okul değiştirme psikolojisinde, öğretmene alışamama süreci, en sık rastlanılan durumlardan biridir. Çocukların alışkın olduğu öğretmen davranışından, bir anda hiç bilmediği başka bir öğretmen davranışına geçişi düşünüldüğü kadar kolay değildir. Her öğretmenin ders anlatma yöntem ve tekniği farklıdır. Çocuğun bu yöntem ve tekniklere uyum sağlaması da okul değiştirme psikolojisindeki süreci etkileyebilir.
Sınıf Arkadaşlarına Alışamama
Okul değişikliği sürecinde, çocuk yeni bir ortama adım attığını ve buraya hızla uyum sağlaması gerektiğini bilir. Fakat, herkesi ve her şeyi bir anda tanıma ve anlamlandırma süreci onu yorabilir. Yeni okul arkadaşlarının birbirleriyle sohbeti ya da diyaloglarına çoğu zaman yabancı kalabilir. Yaşadığı tedirginlikler sebebiyle kendini olduğu gibi anlatamayabilir. Dışa dönük bir çocuk olsa bile, bulunduğu bu yeni ortamın içinde, içedönük bir çocuk izlenimi verebilir. Bu durum sınıf arkadaşlarına alışama sürecini uzatır.
Asosyallik
Okul değiştirme psikolojisinde adaptasyon sürecinin iyi yönetilmesi çok önemlidir. Tanıdığı ve bildiği bir ortamdan çeşitli sebeplerle başka bir okulda eğitim hayatına devam etmek durumunda kalan çocuklar zorlanabilir. Çocuğun yeni ortama alışmaya çalışırken, yaşadığı yalnızlık hissi, onu asosyal bir yaşantının içine sürükleyebilir.
Okul Değiştirme Psikolojisi Dersleri Etkiler Mi?
Sınıf, yeni okul, yeni arkadaşlar gibi, okul değiştirme psikolojisine etken süreçler, doğal olarak okul derslerini de etkileyebilir. Okula adaptasyonun yavaş ilerlemesi, akademik başarıyı olumsuz etkilerken, sorunsuz uyum süreci, çocuğun derslerine ve okuldaki sosyal hayatına olumlu etkiler bırakır.
Okul Değiştirme Psikolojisi Nasıl Çözülür?
Okul değiştirme psikolojisi, doğru üslup, net ve sade bir yaklaşım ve en önemlisi öğretmen ve ailelerin birbiriyle uyumlu çalışması ile çözülür.
Okul Değiştirirken Çocuk Psikolojisi İçin Öneriler
Okul değiştirme psikolojisinden, en az zararla çıkmanın ön koşullarından biri, çocukla doğru ilişki kurmaktan geçer. Bazen çocuğunuzun, okuldaki arkadaşlarıyla ya da öğretmenleriyle anlaşamaması, arkadaşlarının ya da öğretmenlerinin yaklaşımından değil, çocuğunuzun sosyal ilişki kurmakta zorlanmasından da kaynaklanıyor olabilir. Bu yüzden çocuğunuz için seçeceğiniz yeni okulun, onun özellikleriyle uyumlu olup olmaması çok önemlidir.
Okul Değiştirme Durumunda Çocuk Psikolojisi İçin Ebeveynler Neler Yapmalı?
Okul değiştirme psikolojisi sürecinde aileler:
- Çocuğun sorularını kesinlikle cevapsız bırakmamalı.
- ‘Günün nasıl geçti, bugün kendini nasıl hissediyorsun’ gibi genel sorularla çocuğun rahatlatmasına izin verilmeli.
- Okula zamansız, sık sık kesinlikle gidilmemeli.
- Okulla ilgili kaygı ve endişe taşıyan çocuğa, yaşadığı sıkıntıların geçici olduğunu söylenerek, çeşitli örneklerle uyum sürecinin basamakları anlatılmalı Gerekirse bir uzmandan destek alınmalı.
- Ve çocuğun okul korkusuyla kesinlikle dalga geçilmemeli
Planlı Okul Değiştirme Durumunda Yapılması Gerekenler
Çocuklar, ailelerin, önceden bilinen bir gerekçeyle, başka bir yere taşınmasını olağan karşılayıp, bu duruma zorluk çıkarmazlar. Yine de okul değiştirme psikolojisi, çocukların üzerinde bir takım etkiler bırakabilir. Bu durumda ailelere büyük sorumluluklar düşür.
- Öncelikle çocuğun mevcut öğretmen ya da öğretmenleriyle, okul değişikliği durumu mutlaka görüşülmelidir.
- Okul değiştirme psikolojisinin çocuk üzerindeki etkisi, bir de öğretmenlerle istişare edilmelidir.
- Okul değiştirme psikolojisinin çocuğun akademik ve sosyal hayatında bir takım etkiler bırakabileceği göz önünde tutularak, okul değişimin, okulların tatil olmasına yakın bir zamana getirilmesine özen gösterilmelidir.
- Çocukların arkadaşları ve öğretmenleriyle vedası mümkünse sağlanmalıdır.
Plansız Ani Okul Değiştirme Durumunda Yapılması Gerekenler
Ani bir iş değişikliği yahut boşanma gibi durumlarda, okul değişikliği plansız bir şekilde gerçekleşir. Okul değiştirme psikolojini çocuğun lehine çevirebilmek için:
- Çocuğa süreç, gerçekçi bir dille ama doğru bir üslupla anlatılmalıdır.
- Sürecin onun açısından zor olduğunu bildiğinizi, ama başka alternatifinizin kalmadığı söylenmelidir.
- Çocuğunuzla kurduğunuz iletişim dili gelişilmeli, onunla daha fazla vakit geçirerek, içinde bulunduğu sürecin geçici olduğu anlatılmalıdır.
Okul Değiştirme Psikolojisi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Okul değişikliği yapan çocuğa nasıl davranılmalı?
Her çocuk, okul değiştirme psikolojisiyle, kaygı sorunu yaşayabilir. Burada önemli olan, çocuğun taşıdığı kaygının dozajıdır. Okul değiştiren bütün çocukların ailelerinden birinci beklentisi anlayıştır. Çocuğun endişelerinin uzunca dinlenmesi, kaygılarının doğru yorumlanması da onun için çok önemlidir.
Çocuğun okulu sevmesi için ne yapmalıyım?
Okul değiştirme psikolojisini en aza indirmek için, çocuğunuz okula başlamadan önce, onunla birlikte okulunu ziyaret edebilirsiniz. Sınıfını hatta öğretmenlerini görmesini sağlayabilirsiniz. Okul alışverişini birlikte yapabilirsiniz. Yeni okulundan birileriyle konuşmak ona iyi gelecektir, bu konuda öğretmenlerinden destek alabilirsiniz.
Okula gitmeme isteği neden olur?
Okul değiştirme psikolojisinde, yeni bir yere uyum sağlamak, her zaman kolay olmayabilir. Çocuğun iç dünyasında kaygılara sebep olabilecek, ailesine ya da öğretmenlere söyleyemediği durumlar yaşanabilir. Bunlar bazen; kusma, sık idrara çıkma, çarpıntı, öfke gibi durumlar olarak kendini gösterir. Bu yüzden, yaşadığı süreci anlatamayan çocuklarda okul gitmeme isteği oluşabilir. Ya da sürekli okul değiştirmek ihtiyacı hissederek, doğru okulu kendinin bulabileceği düşüncesi uyanabilir.
Okulda söz dinlemeyen çocuğa nasıl davranılmalı?
Okul değiştirme süreci, her çocuğun kendi iç dünyasında kolaylıkla baş edebileceği bir süreç değildir. Okul değiştirme psikolojisi doğru yönlendirilmelidir. O yüzden empati kurup, onu anlayabilmek, kimseyle kıyaslamadan öz değerini hatırlatmak, onun gelişimine katkı sağlayacak etkinliklerle, zihninin başka konulara yönelmesini sağlamak, okul değiştirme psikolojisi olumlu yönde etkileyebilir.
