Kıskançlık Nedir? Nedenleri Nelerdir?

Kıskançlık kimi zaman bilerek ve isteyerek kimi zamanda insanın kendine hakim olamamasından kaynaklanan bir duygu durumudur. Kişiden kişiye değişebilen farklı reaksiyonları bulunur. Bu nedenle öncelikle tanımlamak ve altında yatan nedenleri netleştirmek gerekir.

Kıskançlık Nedir?

Kıskançlık; şüpheden öfkeye, korkudan aşağılanmaya kadar çeşitli duyguları kapsayan karmaşık bir duygudur. En çok da kişi, değer verdiği bir ilişkiye yönelik üçüncü bir kişiden bir tehdit algıladığında ortaya çıkar. Bu tehdit gerçek veya hayali olabilir. Ayrıca kıskançlık, kişinin başkasının sahip olduğuna sahip olmak istemesi durumunda kendini hissettiren olumsuz duygunun da adıdır.

Psikolojide Kıskançlık Nedir?

Psikolojide kıskançlık, bireylerin sevdiği kişilere yeterince güvenmemeleri, onları paylaşmak istememeleri sonucunda veya başkasında gördüğü bir nesneyi veya özelliği kendisinde de istemesi durumunda hissettiği duygudur. Belli bir aşamaya kadar normal olarak görülse de aşırı derecede kıskançlık hastalığı bireyin insan ilişkileri için oldukça zararlıdır.

Kıskançlığın Temel Nedenleri Nelerdir?

Kıskançlık pek çok duruma bağlı olarak meydana gelebilir:

• Bireylerdeki özgüven eksikliği
• İkili ilişkilerde güvensizlik
• Kişinin karşı tarafı daha üstün görüp kendini küçük görmesi
• Ani duygu değişimleri
• Kendinde olmayana istek ve özlem duyma

Kıskançlığı Ne Tetikler?

Kıskançlığı tetikleyebilecek birçok neden olabilir. Kişinin geçmişte yaşadığı olumsuz olayların da etkisiyle edindiği özgüvensizlik ve güven eksikliğinin daha sonra yaşadığı bir olayla ortaya çıkması da bu nedenlerden en yaygın olanları arasındadır.

Kıskançlığın Belirtileri Nelerdir?

Kıskançlık belirtileri yaş, cinsiyet (kadınlarda ve erkeklerde kıskançlık belirtileri değişkenlik gösterebilir) gibi farklı faktörlere göre değişkenlik gösterebilse de en yaygın şekilleri şunlardır:

• İkili ilişkilerde bireylerin partnerlerini kişinin çevresindeki herkesten kıskanması, sürekli hayatlarına müdahale etme isteği
• Saplantılı fikirler geliştirme, kafada kurma, sağlıksız düşünceler
• Genelde aşırı kıskanç erkek psikolojisinde görülen şiddete meyilli olma durumu
• Kişinin zaten kıskançlığa sebep olan özgüvensizlik probleminin daha da güçlenmesi

Kıskançlığın Psikolojik Belirtileri

Kıskançlığın psikolojik belirtilerine şunlar örnek verilebilir:

• Kıskanç kadın ve kıskanç erkeklerde eşten ayrılmayı bir fobi haline getirmek
• Aşırı tepki gösterilen basit durumlar
• Şiddet kaynaklı agresif tepkiler
• Olmadık senaryolar kurup onlara inanmak
• Kıskanılan kişiyi veya nesneyi saplantı haline getirmek
• Şizofreni gibi psikolojik hastalıklar
• İlişkilerde aşırı bağlanma

Kıskançlığın Fiziksel Belirtileri

Kıskançlık genelde kendini daha çok psikolojik ve ruhsal olarak gösterse de aşırı kıskançlık hastalığı durumlarında şu şekillerde görülebilir:

• Titreme
• Yorgunluk
• Hızlı nabız
• Daha çok aşırı kıskanç erkeklerde görülebilen şiddet
• Uykusuzluk

Kıskançlığın Türleri Nelerdir?

Kıskançlık ikili ilişkilerde partnerlere duyulabilen türde olabileceği gibi, pasif-agresif yöntemlerle dışa vurulan duygular olarak da olabilir. Kıskançlık duygusu 3 farklı türde olabilir.

• Retroaktif Kıskançlık
• Reaktif Kıskançlık
• Önleyici Kıskançlık

Retroaktif Kıskançlık

Retroaktif kıskançlık, kişinin yaşadığı özgüven problemlerine veya ilişkideki güvensizliğe bağlı olarak ortaya çıkıyor olabilir. Partnerlerinin geçmişlerini kıskanan bireyler, sağlıksız düşüncelerden kurtulmakta zorluk yaşarlar. Bu sorun genelde sağlıklı iletişimle azalabilir ve yerini güvenli bir ilişkiye bırakabilir.

• Partnerin kişisel eşyalarını, özellikle telefon, bilgisayar vb. sürekli kontrol etme gereği duyulması
• Partnerin kendisini yeterince çekici bulmaması/ bağlı olmaması gibi durumlarla suçlanması
• Partneri yalan söylemekle suçlama
• Partnerin hayatına saplantılı bir şekilde müdahale etme isteği

Reaktif Kıskançlık

Reaktif kıskançlık, ilişkilerde partneri kısıtlama isteğinden doğan kıskançlık türüdür. Birey karşı tarafı dış dünyadan kısıtlayarak ilişkisini daha güvende tutabileceğini düşünür ve sürekli olarak yoğun bir şüphe duygusu içerisindedir. İlişkide bu şüphe duygusundan kaynaklanan yasaklar ve kısıtlamalar yaşanılabilir, karşı tarafın her hareketi kontrol edilir ve ilişkide aşırı güvensizlik mevcuttur.

 

Önleyici Kıskançlık

Önleyici kıskançlık, ikili ilişkilerde üçüncü bir kişiye duyulan tahammülsüzlük duygusundan doğar. Kişi dışarıdan üçüncü bir kişiyi partneriyle olan ilişkisine bir tehdit olarak gördüğü için duygularını şiddetli ve sağlıklı olmayan bir şekilde ifade eder. Önleyici kıskançlık genellikle diğer kıskançlık türlerinde olduğu gibi ilişkideki güven duygusunun azlığından ve şüphe duygusundan kaynaklanır.

Kıskançlık Duygusuyla Nasıl Baş Edilir?

Kıskançlık ile baş edebilmek için öncelikle bu durumun doğal olduğunu kabul etmek gerekir. Fakat aşırıya kaçıldığında ve ilişkileri olumsuz yönde etkilemeye başladığında bazı önemli adımlar atmanız gerekebilir. Aşırı kıskançlık durumunda takip etme ya da manipüle etme gibi durumlar ortaya çıkabilir. Bu durumlar da şiddeti doğurabilir. Kıskançlık duygusuyla daha iyi baş edebilmek için kendinize olan güveninizi arttırabilecek eğitimler alarak kendinizi geliştirebilirsiniz. Ayrıca bir uzmana danışmak da oldukça önemlidir. Kıskançlığı tam olarak yenmek zor olsa da zararları hafifletilebilir.

Kıskançlık Krizlerini Önlemek İçin Neler Yapılabilir?

Kıskançlık duygusunu tam olarak engellemek insan doğası gereği mümkün olmasa da aşırı miktarda duyulan kıskançlık sonucu ortaya çıkabilen kıskançlık krizlerini önlemek için yapılabilecek şeyler mümkündür. Bu gibi durumlarda partneriniz ile olan iletişiminizi konuşarak güçlendirmeyi deneyebilir ve daha güçlü bir güven inşa edilebilirsiniz. Kıskançlık hem kendinize hem de içinizde bulunduğunuz ilişkilere zarar verecek ölçüdeyse profesyonel yardım almayı deneyebilirsiniz.

Kıskanç Kişilerin Özellikleri Nelerdir?

Kıskanç insanların özellikleri şöyle sıralanabilir:

• Aşırı kıskanç kadın özellikleri ve aşırı kıskanç erkek özellikleri arasında yaygın görülen sevilen kişileri başkaları ile paylaşmak istememe
• Özgüven eksikliği
• Elde etme arzusu
• Güvensizlik
• Aşırı ve sağlıksız bağlanma
• Paylaşıma kapalılık

Kıskançlığın En Çok Yaşandığı Durumlar Nelerdir?

Kıskançlık duygusunun çok fazla sebebi olabilir. İkili ilişkilerde partnere duyulan aşırı sevgi sonucu ortaya çıkabilir. Kişi karşı tarafa duyduğu aşırı sevgiden dolayı onu kaybetme korkusu edinir ve bu kaybetme korkusu da üzerinde biraz fazla durulduğunda kıskançlık duygusuna dönüşebilir.

Aynı şekilde kıskançlığın yaygın olarak görüldüğü durumlardan birisi de arkadaşlık ilişkileridir. Yakın arkadaşlarınızın başka insanlarla kurduğu özel bağlar sizde kıskançlığa sebep olabilir. Fakat arkadaşlık ilişkilerinde kıskançlık sağlıklı bir şekilde yönetilmezse arkadaşlık ilişkilerinizin bozulmasına sebep olabilir.

Kardeşler arasında kıskançlık duygusu da bu duruma örnek olarak verilebilir. Bu durum genelde çocuğa bağlı olabildiği gibi ebeveynlerin tutumuna da bağlı olabilir. Bu gibi durumlarda ebeveynlerin çocuklarla verimli zaman geçirip sağlıklı bir iletişim kurması sorunun çözümünde yardımcı olacaktır. Ayrıca kıskançlık, kişinin kendisine olan güveninin eksikliğinden dolayı sadece kendisinden kaynaklanıyor da olabilir.

Kıskançlık Duygusu Bir Davranış Bozukluğu Mudur?

Eğer kıskançlık kendisini sağlıksız bir biçimde gösterecek şekilde şiddetliyse bir davranış bozukluğu olarak nitelendirilebilir.

Kıskançlık Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Kıskançlık neden artar?

Kıskançlık kişinin kendisine duyduğu güvenin azalması, kendisini sık sık başka insanlarla karşılaştırması ve ikili ilişkilerdeki iletişim eksikliği gibi durumlarda artabilir.

İnsan sevdiği kişiyi neden kıskanır?

İnsanın sevdiği kişiyi kıskanma sebebi, kaybetme korkusundan da kaynaklanabilir.