İştahsızlık, günlük yemek yeme alışkanlıklarında azalma ile sonuçlanan bir sağlık problemidir. İştahsızlığın altında yatan birçok farklı sebep olabilir. Bazı ruhsal ve fiziksel hastalıkların habercisi de olabilir. Sebebi bilinmeyen iştahsızlık durumlarında en yakın sağlık kuruluşundan uzman desteği almak faydalı olacaktır.
İştahsızlık Nedir?
İştahsızlık günlük alınan besin miktarında gözle görülür derecede azalma olarak tanımlanmaktadır. Yaşamı boyunca birçok kişinin yaşamış olduğu bir rahatsızlık olan iştah kaybının farklı sebepleri vardır. Genellikle soğuk algınlığı, mide problemleri gibi fiziksel rahatsızlıkların yanı sıra psikolojik bazı sorunlar nedeniyle de iştahta azalma gözlemlenebilir. İştahın azalmasının sonucunda öncelikle vücudun ihtiyacı olan makro besin öğelerinden karbonhidrat, protein ve yağlar yeteri kadar alınamaz ve yetersiz gıda alımına bağlı vitamin ve mineral eksikliği de görülebilir. Bu durumda bağışıklık sistemi zayıflar. İştahsızlık, bebekler, çocuklar, yetişkinler ve yaşlılar olmak üzere her yaş grubunda görülmektedir.
Sağlıklı Beslenmenin İştah Üzerindeki Etkisi Nedir?
Sağlıklı ve düzenli bir şekilde beslenmenin iştah üzerinde olumlu bir etkisi olacaktır. Buna karşın düzensiz saatlerde ve porsiyonlarda yanlış gıda tercihleri yapmak ise iştah üzerinde olumsuz etkilere sebep olabilir.
İştahsızlık Neden Olur?
Severek tükettiğiniz besinlere karşı bir ilgi kaybı yaşıyorsanız aklınıza ‘’iştahsızlığımın sebebi ne?’’ sorusu gelebilir.
İştahsızlık nedenleri; psikolojik ve fizyolojik nedenler olmak üzere iki başlık altında toplanabilir. Bu kriterler göz önüne alındığında iştahsızlığa sebebiyet veren nedenin doğru bir şekilde bulunması için bazı soruların doğru biçimde cevaplandırılabilmesi gerekir. Doğru tedavi uygulanabilmesi için doğru teşhisin konması çok önemlidir. Şikayetlerin ne zaman başladığı, ne kadar sürdüğü ve ne denli şiddetli olduğu gibi soruların yanıtlarının bilinmesi teşhis koyma esnasında uzmana yardımcı olacaktır.
Fizyolojik Nedenler?
Soğuk algınlığı, grip gibi rahatsızlıklar dolaylı olarak tüm yaş grubundan insanda iştahı kapatabilir. Ayrıca endokrinolojik rahatsızlıklardan bazıları da iştahsızlığa neden olabilir. Hastalıkların tedavisi amaçlı kullanılan bazı ilaçların yan etkisi olarak da iştahsızlık görülebilmektedir. Yine mide ve bağırsak rahatsızlıkları da iştahsızlığa neden olabilmektedir.
Psikolojik Nedenler?
İştahsızlığın çoğunlukla fizyolojik nedenlerden kaynaklandığı düşünülür ancak kimi zaman bunlar psikolojik iştahsızlık belirtileri olabilir. Özellikle stresli yaşam iştahın azalmasına sebebiyet verebilir. Beklenmedik olaylar, yas, ayrılık, iş ve aile ortamındaki stres iştahsızlığa neden olabilir çünkü yüksek stres altında midenin işleyişinde farklılıklar görülür, bu da iştah kaybına yol açabilir. Aynı şekilde depresyon da bireyin iştahını etkileyebilir. Depresyon durumunda; dopamin ve serotonin hormonun azalmasıyla bireyin gıda alımı azalabilir. Psikolojik yeme bozukluklarında da iştah kaybı gözlemlenebilir ve bu durumlarda mutlaka psikiyatrik destek alınmalıdır.
İştahsızlığın Yaşlara Göre Nedenleri Nelerdir?
İştahsızlık sadece belli bir grupta görülen rahatsızlık değildir. Tüm yaş gruplarında birçok farklı nedenden dolayı görülebilir. Yaş gruplarına bağlı olarak iştahsızlık sebepleri değişiklik gösterir.
Yetişkinlerde iştahsızlık nedenleri nelerdir?
Yetişkinlerde iştahsızlığın psikolojik ve fizyolojik nedenler başta olmak üzere birçok nedeni olabilir. Fizyolojik sebeplerine bakıldığında kalp, bağırsak, nörolojik rahatsızlıklar iştahsızlığa sebebiyet verebilir. Hormonlarda gerçekleşen değişimler de iştahsızlığı tetikleyebilir. Tiroit, ghrelin hormonları başta olmak üzere farklı hormonlarda gerçekleşen değişimler kişide iştahsızlık yapabilir. Disfaji adı verilen yutma güçlüğü de yetişkin ve çocuklarda bu soruna sebep olabilir. Bazı kanser türlerinde de iştahsızlık görülebilir ve bu durum alınan tedavinin türüne göre artabilir. Yaş ilerledikçe sindirim sisteminin yavaşladığı gözlenir ve bu da kişilerin daha az acıkmasına, gıda alımının düşmesine neden olur. Bakıldığında bazı ilaçların kullanımı da iştahı etkileyebilir. Iştahsızlığın altında yatan temel sorunu anlamak için mutlaka uzmana görünmek gerekir.
Çocuklarda iştahsızlık nedenleri nelerdir?
Çocuklarda iştahsızlık nedenleri birbirinden farklı olabilir. Vitamin – mineral eksikliği, mide, sindirim sistemi rahatsızlıkları iştah kapanmasına neden olabilir. Kesin tanı ve tedavi için uzman desteği almak önemlidir. Bunların dışında kulak, burun, boğazda gerçekleşen rahatsızlıklar, çocuğun yutma becerisinde zorlanmasına yol açabilir, bu da onun yemek yemesine engel olur. Kimi zaman çocuklar bazı gıdaları yemekten hoşlanmazlar. Bu durum iştahsızlıkla karıştırılmamalıdır. Çocuklar gıda seçimi konusunda sağlıklı seçeneklere yönlendirilmeli ancak besinleri yemek konusunda zorlanmamalıdır. Porsiyonların çocuk için uygun miktarda olduğundan emin olunmalıdır. Ana öğün öncesinde, yağ ve şeker içeriği yüksek paketli gıdaların tüketilmesi yemek saatinde iştahsızlığa yol açabilir. Paketli gıdaların azaltılması hatta mümkünse tüketilmemesi, sağlıklı atıştırmalıkların da yemek saatine yakın tüketilmemesi doğru yeme alışkanlığı kazanması açısından önemli rol oynamaktadır.Çocukluk çağında da fiziksel problemler kadar, psikolojik sorunlar da iştahsızlık sebebi olabilir.
Bebeklerde iştahsızlık nedenleri nelerdir?
Bebeklerde iştahsızlık bebeğin fiziksel ve zihinsel gelişimini etkileyebilecek sorunlara sebebiyet verebilir. Bu tip iştahsız bebek vakalarında bir pediatri hekiminin değerlendirmesi en doğru karar olacaktır. Bazı dönemlerde bebeğin iştahsızlığı normal karşılanabilir. Özellikle diş çıkarması, ek gıdaya geçiş gibi dönemlerde bebeklerde iştah azalması, huzursuzluk gibi problemler sıkça görülmektedir. Emen bebeklerde iştahsızlık görüldüğü taktirde bir doktor desteğine başvurabilirsiniz.
Gebelikte iştahsızlık nedenleri nelerdir?
Hamilelikte görülen iştahsızlık kişiden kişiye değişebilir. Genellikle gebeliğin ilk üç ayında görülen hormonal değişimler, mide bulantıları iştahsızlığa sebebiyet verebilir. Çok yağlı ve tuzlu yiyecek tüketiminden uzak durarak, ara öğün ve meyve tüketimi ile bu süreci daha kolay atlatabilirsiniz. Zorlandığınız taktirde diyetisyen ve kadın doğum doktoruna başvurulması süreci kolaylaştıracaktır.
İştahsızlık Belirtileri Nelerdir?
İştahsızlık belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir fakat genel olarak şu şekildedir;
- İstemsiz kilo kaybı,
- Saç dökülmesi, ciltte kuruluk,
- Bağışıklık sisteminde zayıflık, sık hastalanmak,
- Yetersiz beslenme ile vitamin ve mineral kaybına bağlı dikkat eksikliği, unutkanlık, yorgunluk, halsizlik.
İştahsızlık Yapan Hastalıklar Nelerdir?
Bakıldığında grip, nezle, soğuk algınlığı gibi hastalıklara yakalandığınız esnada iştahsızlık görülen bir durumdur. Bu durumda küçük porsiyonlarda fakat enerji ve protein ihtiyacına öncelikli olarak katkıda bulunacak yiyecekleri tercih etmek fayda sağlayacaktır. Sindirim sisteminde görülen rahatsızlıklar dolaylı olarak iştah kaybına sebep olabilir. Onkoloji hastalarında tedavi esnasında bulantı,tat-koku kaybı, ishal gibi sorunlar iştahsızlığa neden olabilir. Stres, kaygı, depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklar sonucunda da iştah azalması gözlemlenebilir. Tüm bunların dışında gizli kalmış bir nedenden ötürü iştahsızlık çekiyor olabilirsiniz. Böyle bir durumda en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak doktor gözetiminde gerekli testleri yaptırmanız net bir teşhis konularak tedaviye başlanmasına yardımcı olacaktır.
İştahsızlıkla Başa Çıkma Yöntemleri Nelerdir?
İştahsızlığın sebebi bilindiği taktirde başa çıkma yöntemleri farklılaşır. Bu konuda uzmanların vereceği tavsiyeler ile ilerlemek sağlığınız için çok büyük önem taşır. Bu başa çıkma yöntemleri arasında psikoterapi ve ilaçlı tedaviler de vardır.
Sağlıklı Beslenme ve İştahı Artırma Stratejileri
Elbette sağlıklı beslenme ve iştah arttırma stratejileri mevcuttur. Ancak her ne kadar genel bir sağlık sorunu gibi görünsede iştahsızlık için çözüm önerileri ve tavsiyeleri de bireyin parmak izi gibi kişiye özel oluşturulmalıdır. Bundan dolayı sağlıklı beslenmek, iştah arttırmak veya azaltmak gibi konular da diyetisyen desteği almak en doğru karar olacaktır. Sağlıklı beslenme ile birlikte psikoterapi ve ilaç tedavisi de doktor eşliğinde etkili olabilecek çözümlerdendir. Sağlığın ruh ve fiziksel olarak bir bütün olduğu unutulmamalıdır.
İştahsızlık Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
İştah kaybı için hangi doktora gidilir?
İştahsızlık problemi birçok mesleğin çalıştığı kompleks bir problemdir. Dahiliye branşına gidilerek problemin nedenine yönelik gerekli testler yapılabilir. İlerleyen süreçte ise doktor yönlendirmesiyle diyetisyen, psikolog, psikiyatri ve nöroloji uzmanlarına başvuru yapabilirsiniz.
İştahsızlık kilo kaybına neden olur mu?
Uzun süreli iştahsızlık kilo kaybına sebebiyet verebilir. Kişiden kişiye ve kilodan kiloya değişen bu soruya yanıt alabilmek adına düzenli kilo takibinin yapılması faydalı olacaktır.
İştahsızlık geçici bir durum mudur?
İştahsızlık sebebine bağlı olarak geçici bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Geçmediği taktirde ise bir doktordan destek almak en sağlıklı ve doğru yol olur.
