Yumruk sıkma; kontrolsüz yapılıyorsa altında yatan etmenlerin çoğunlukla psikolojik temelli olduğu ifade edilir. Gece uyurken istem dışı olarak kişinin yumruk sıkma refleksini yaşaması bazı sağlık problemlerini de beraberinde getirebilir. Süreci iyileştirmek adına kişinin beyninde işlevsel hareketlerini bozan, orantısız motor davranışları göstermesine neden olan durumun anlaşılması gerekir. Özellikle uyurken yumruk sıkmak kavramının tanı sonrası tedavisi psikolojik yardımla sağlanabilir.
Farkında Olmadan Yumruk Sıkmak Nedir?
Gün içerisinde farklı olaylar karşısında kişiler farkında olmadan yumruklarını sıkabilirler. Bunun yanında neşe, üzgünlük, sevinç, kaygı, endişe, stres gibi duyguları yansıtmak adına kişiler pratikte yumruklarını sıkarak kendini ifade edebilirler. Burada önemli olan nokta, sıkma hareketinin kuvvet ve süresinin kişiye zarar verecek boyutta olmamasıdır. Ayrıca beden dili çalışmalarında yumruk sıkma şekline göre kişilik analizleri de yapılarak bilgi sahibi olmak amaçlanır. Vücudun el fonksiyonlarını etkileyen bu hareket şekli ajitasyon ya da parasomnia (gece terörü) gibi istemsiz hastalıklarla da ortaya çıkabilir. Gece uykuda yumruk sıkma; kişinin yakınlarını ve etrafının güvenliğini tehdit eden, tıbbi bakımı zorlaşan, kişinin hayat döngüsünü değiştiren safhaya varacak bir duruma dönüşebilir. Bu aşamada, yakınlarının bilinç dışı haldeyken kişiyi fark ederek tanı ve tedavisine teşvik etmesi önerilir.
Farkında Olmadan Yumruk Sıkma Neden Olur?
Uykuda kontrolsüz yumruk sıkma reaksiyonu kişinin bilinç ve bilinç altı dünyasında kaydettikleriyle ilişkilidir. Kalıcı ve geçici hafızada bilişsel bilgileri davranışlara dönüştürürken motor becerilerini kişi kullanabilir. Yumruk sıkma olarak gösterdiği bu davranışın yanında uyur gezerlik, diş gıcırdatma, uykuda ağlama ve konuşma, uykuda kitlenip kalma ve hareket edememe gibi hareket bozuklukları da gözlemlenebilir. Kişinin maruz kaldığı bazı problemler ve durumlar yumruk sıkmanın ana kaynağını oluşturabilir. Düzensiz beslenme, az süreli ve verimsiz bir uyku, stresli iş, aile ve sosyal hayat, bazı bağımlılıklar, beyin hastalıkları ve psikolojik bozukluklar bu nedenlerin temelini oluşturur.
Yumruk Sıkmanın Nedenleri Nelerdir?
Gece vaktinde yaşanan yumruk sıkma durumu tıpta parasomnia olarak vurgulanırken kişinin stres faktörleri en başlıca nedendir. Kişilerin sosyal aktivitelerinin olmaması, anormal yaşam tarzları, alkol ve madde bağımlılığı, beslenme yetersizliği, depresyon, anksiyete, panik atak gibi diğer psikolojik hastalıklar süreci tetikler. Uyku bozukluğu ile beraber izlenen yumruk sıkma problemi nedenlerinde rüya sırasında görülen kabus görüşü de oldukça etkilidir. Tüm bu bilgiler doğrultusunda uykuda yumruk sıkma nedenleri aşağıdaki gibi listelenebilir.
Stres ve Anksiyete
Ruhsal bunalımlar kaygı bozukluğunu tetikleyerek anksiyete neden olabilir. Anksiyete durumu yaşayan kişilerde akıl ve beden arasında kontrol kaybolduğu için istem dışı hal ve hareketler yaşanabilir. Bu istemsiz tutumlardan biri ise el fonksiyonlarının bozulmasıdır. Günlük rutinlerinde aşırı stresle karşılaştığında anksiyetesi olan bireyler elini aşırı sıkma, yumruk yapma, aşırı duyusal refleksler gösterme eğilimi yaşayabilirler. Beyin kimyası bozulan bu kişilerin bazı beyin kimyasalları (seratonin ve norepinefrin) salgılama sistemi de bozulduğundan el fonksiyonlarında fizyolojik bozuklarda görülmesine neden olabilir. Genetik, kronik hastalıklar, bağımlılıklar ve kullanılan ilaçlar beyin kimyasına zarar vererek bireyde fizyolojik semptomlar haline dönüşebilir. Duygulara karşı verilen bir tepki olan yumruk hali fiziksel semptomlar olarak değerlendirilir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Yumruk sıkma durumu ağırlıkla çocukluk döneminde ortaya çıkar. Yapılan bilimsel çalışmalarda çocuklarda oluşma olasılığının %88 oranında olduğu tespit edilmiştir. Bunun temel nedeni ise; çocukken yaşanılan istismar, anne ve baba ilgisizliği, dışlanma, anne-baba ayrılığı, taciz, şiddete maruz kalınması gibi travmatik olaylar hafızada iz bırakarak istenmeyen tepkilere sebebiyet verebilir. Bu tepkilerin bedensel olarak izlenimi tikler, tekrarlanan anormal davranışlar, ayak-el koordinasyonunda hareketler olarak oluşabilir. Bunlar arasında yumruk sıkma reaksiyonu kişinin bir uyarıcıyı beyinde farklı şekilde ifade etmesine karşılık gelir.
Uyku Bozuklukları ve Gece Yumruk Sıkma
Düzenli uyku rutini olmayan ya da uykusunda stresten uzaklaşmayarak sık uyanan kişilerde bazı travmatik sonuçlar meydana gelebilir. Uyku sırasında salgılanan melatonin hormonu aynı seratonin hormonu gibi sakinleştirici ve mutluluk verici bir etkisi vardır. Bu açıdan uyku bozukluğu yaşayan kişiler stresle mücadelede yenik düşer ve yumruk sıkma gibi istemsiz reaksiyonlara neden olabilir.
Diğer Psikolojik Nedenler
Herhangi bir psikolojik hastalığı olan bireyler, hastalıkla ilgili farklı semptomlar gösterebilir. Antisosyal ve borderline kişilik bozukluğu, disosiyatif bozuklukları, davranım bozukluğu, şizofreni, premenstrüel disforik bozukluğu, paranoid tip, duygu durum bozukluğu, major depresyon, obsesif kompülsif bozukluklar yumruk sıkma refleksini tetikleyecek süreçlere sebep olabilir.
Farkında Olmadan Yumruk Sıkmayı Nasıl Önlenir?
Öncelikle kişinin herhangi bir psikolojik rahatsızlığı varsa teşhis ve tedavisi için bir uzmana başvurmalıdır. Bu hastalığı tedavi edildikten sonra el refleksleri normal düzene girebilir. Akut ve kronik stresten kurtulmak için bireysel arınma yöntemleri, kitlesel terapiler ve psikoterapi, spor, egzersizler, farkındalık eğitimleri alınabilir. Böylece problemin kaynağına ulaşarak fiziksel tepkiler minimize edilebilir.
Stres Yönetimi Teknikleri
Düzenli yapılan egzersizler, gevşeme teknikleri (derin nefes alma, meditasyon vb.), zaman yönetimi, sosyal destek alma, yeterli uyku uyuma, terapist kontrolünde psikoterapi alma, yaşam tarzından yapılan basit değişiklikler ile stresle başa çıkmak öğrenilebilir.
Fiziksel Aktiviteler ve Egzersizler
Spor aktiviteleri ve vücudun belirli bir bölgesine yapılan egzersiz türleri stresi minimize etmede en iyi alternatifler arasındadır. Psikolojik ve vücut gerginliğini azaltan endorfin hormonu spor yaparak yükseltilebilir. Gün içerisinde egzersizle enerji kazanan kişi stres hormonu olarak bilinen kortizol seviyesinin de dengeleyebilir. Yüzme, koşu, masa tenisi, tempolu yürüyüş, bisiklet sürme gibi hafif tempolu egzersizler ilk başta önerilen aktiviteler arasındadır.
Meditasyon ve Farkındalık Pratikleri
Stresi tetikleyen en önemli his öfke duygusudur. Öfkeyi kontrol altına almak için gevşeme teknikleri uygulanarak zihin yatıştırılır ve kalp atış hızı yavaşlatılır. Yoga, meditasyon ve derin nefes alma bu teknikler arasında ilk sıralarda gelir. Öfkenizi azaltmak stres yönetiminde etkili olurken rutinler ile psikolojik tepkiler dengelenir.
Yumruk Sıkma Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Yumruk sıkmak, stres ve anksiyetenin bir belirtisi midir?
Stresli olan bu kişiler zihin ve beden hareketlerinde kontrolsüz kalabilirler.
Yumruk sıkmak fiziksel sağlığa zarar verir mi?
Gece uykusunda özellikle bu hareketin oluşması el fonksiyonlarında bağ ve kas dokusuna zarar verebilir.
Yumruk sıkmakla uyku bozuklukları arasında bir bağlantı var mıdır?
Yakından bir ilişki vardır. Ayrıca, farklı fiziksel hareketleri de kişi uyku sırasında yapabilir.
Yumruk sıkmakla ilgili profesyonel yardım almalı mıyım?
Eğer, ciddi bir problem halini alınmışsa uzmana başvurulmalıdır.
