Duygusal zeka en basit tanımıyla duyguları anlayabilme yeteneğidir. Sadece kendinizin değil, başkalarının duygularını da gözlemleme yeteneğiniz; duyguları ayırt edebilme, tanımlayabilme becerileriniz duygusal zekanızla ilgilidir. Sahip olduğunuz EQ, yalnızca yeteneğinizi değil bu yetenekleri kullanabilme becerilerinizi de ifade edebilir.
Duygusal zeka nasıl anlaşılır sorusunun en temel cevabı duygularını iyi ifade etmektir. Kendini ve duygularını iyi ifade edebilen insanların duygusal zekasının gelişmiş olduğundan söz edilebilir.
Duygusal Zekanın Bileşenleri
Hayattaki başarılarınızda önemli rol üstlenen duygusal zeka, günümüzde EQ becerilerinin IQ becerilerinden kıymetli olduğunu savunanların sayısı bir hayli fazladır. Yapılan araştırmalar duygusal zekanın belli başlı bileşenleri olduğunu ortaya koymuştur. İşte o bileşenler:
Öz-Farkındalık
Kendinin farkında olmak olarak açıklayabileceğimiz öz farkındalık kritik bir öneme sahiptir. Psikolog John Mayer’in “Kişinin ruh halinin ve o ruh hali hakkındaki düşüncelerinin farkında olabilmesi” olarak tanımladığı öz-farkındalık kişinin kendi duygularını tanıması ve anlamasıdır. Olaylar karşısında hissettiğiniz duygular ve bu duyguların yarattıklarını fark etmeniz öz farkındalık becerilerindendir. Duygularınızın hangi davranışlara dönüştüğünü incelemek, iç dünyanızda olan bitenin her an bilincinde olmak, duygu değişimlerinizi fark ederek anlamlı hale getirmek öz-farkındalıktan geçer.
Öz-Düzenleme
Duygularınızın ve tepkilerinizin farkına vardıktan sonra onları kontrol etmeyi öğrenmeniz gerekir. Öz düzenleme, duygularınızı ifade etme şeklinizi, ifade ettiğiniz zamanı doğru seçmenizdir. Duygularınızı gizlemektense uygun zamanı kollayarak ifade edebilme becerisi öz düzenleme becerisidir.
Motivasyon
Duygusal zekanın önemli bileşenlerinden biri de içsel motivasyondur. Çünkü duygusal zekası yüksek kişiler içsel motivasyonlarını etkileyecek işler yapmaktan hoşnut olur. Paradan ziyade kendilerini motive edecek işler yapmaya hevesli olan kişiler, harekete geçmeye önem verir. Onlar için kıymetli olan iç motivasyonlarını harekete geçirecek eylemlerdir
Başkalarının Duygularını Anlamak
İnsan ilişkilerinin temeli empatidir. Diğer insanların olaylar karşısındaki hislerini anlayabilmek de duygusal zekanın en önemli becerilerinden biridir. Bu beceri, insanın kendi duygularını anlayabilmesinden geçer. Eğer kişi kendi duygularının farkında olursa karşısındaki insanın da duygularını anlayabilir. Empati düzeyinin yüksek olması duygusal zeka ile ilişkilidir.
İlişki yönetimi
İkili ilişkilerde duyguları yönetebilme, duygusal zeka için oldukça önemlidir. İş birliğine ve ekip çalışmasına yatkın olmak, ekibe liderlik etmek ve sosyal ağları doğru yönetmek EQ bileşenleri arasında yer alır.
Kendini Harekete Geçirmek
Hayattaki hedeflerinizi gerçekleştirebilmek için harekete geçmeniz gerekir. Duygusal zeka bileşenlerinden biri de kendini harekete geçirebilme becerisidir. Karşılaştığınız sorunlar karşısında yılmamak, pes etmeden yola devam ederek ihtiyacınız olan motivasyonu içsel gücünüzden sağlamak kıymetli bir yetenektir.
Sosyal Beceriler
İnsanlarla sağlıklı iletişim kurmak ve sosyal alanda aktif olmak duygusal zekanın önemli bir bileşenidir. Duygularınızı algılayıp anlamlandırarak sosyal hayatta bu becerileri kullanmak önemli bir beceridir. Bu becerinin alt dalları ise; aktif dinleme, sözsüz iletişim becerileri, ikna kabiliyeti, liderlik, sözlü iletişim becerileri olarak sıralanabilir.
Duygusal Zekaya Sahip İnsanların Özellikleri
Duygusal zekaya sahip kişilerin özelliklerini şöyle sıralamak mümkündür:
- Kelime hazneleri oldukça geniştir ve kendilerini güzel ifade edebilirler.
- Karşılarında negatif insanlar varsa öfkelenmezler ve duygularını kontrol ederek negatif insanlardan uzak dururlar.
- Mükemmel diye bir şey olmadığını bilen duygusal zekası yüksek insanlar hiçbir zaman mükemmeli aramazlar. Böylece asla pes etmezler ve sonuna kadar savaşırlar.
- Duygusal zekası gelişmiş olan bireyler yaşamlarında karşılarına çıkan olumsuz olaylara karşı pozitif bir tavır takınmaya çalışır. Kendilerini kontrol eden kişiler insanların her söylediğine alınmazken kendileriyle dalga geçmekte de bir problem görmez.
- Duygusal zekaya sahip olan insanlar konfor alanlarından rahatlıkla çıkabilir ve değişime kolayca uyum sağlayabilir. Hayattaki olası değişimler için de mutlaka bir B planı yapan kişiler değişimlere adapte olma konusunda sıkıntı yaşamaz.
- Kendi mutluluklarının mimarı olan duygusal becerileri yüksek kişilerin özgüvenleri de yüksektir. Çevrelerindeki insanların enerjilerini düşürmelerine izin vermezler ve kıyaslamadan uzak dururlar.
- EQ seviyesi yüksek insanlar aralıksız çalışmanın kendilerine faydadan çok zarar getireceğini bilirler. Üretkenliklerinin artması için dinlenmeleri gerektiğinin farkında olan kişiler mutlaka kendilerine alan tanır ve dinlendikten sonra devam eder.
- Fevri kararlar vermezler ve duygularını kontrol ederek bir tartışma esnasında sakin kalmayı başarırlar.
Duygusal Zeka Nasıl Kullanılır?
Duygusal zeka sosyal hayatta, konuşma becerilerinizde, iş ve özel hayatınızda, ikili ilişkilerinizde; kısacası hayatınızın her alanında kullanılır.
Duygusal Zeka Nasıl Gelişir?
Duygusal zekanızı geliştirmek için öncelikle stresle başa çıkmayı öğrenmelisiniz. Bunu yapmak için de strese neden olan duygularınızı tanımlamalı ve duygularınız üzerinden size anlatılanları kavramalısınız. İnsanları gözlemlemek, ayaküstü konuşmalar yapabilmek, toplum önünde konuşmak gibi sosyal etkileşimler duygusal zekanın gelişmesinde önemli rol oynar.
Duygusal Zekayı Geliştirmek için İpuçları
Duygusal zekanızı geliştirmek için şu adımları uygulayabilirsiniz:
- Olumsuz bir durumla karşılaştığınızda hemen bir tepki vermek yerine o an ne hissettiğinize odaklanın ve hislerinizi yazın. O anki düşüncelerinizin ardındaki duyguları tespit edip çözümlemek duygusal zekanızı geliştirir.
- Eleştiriye açık olmayı öğrenmelisiniz. İnsanların sizi eleştirdikleri noktaları fark etmek ve bunların üzerinde çalışmak duygusal zekanız üzerinde etkili olur.
- Sosyal ortamlara katılmak duygusal zeka geliştirmek adına oldukça önemlidir. Yeni insanların yaşamlarını, olaylara verdikleri tepkileri gözlemlemek EQ seviyenizin gelişmesini sağlar.
Düşük Duygusal Zeka Nedir?
Düşük duygusal zeka; kişinin başta kendi duygularını sonra diğer insanların duygularını tanımlayamamasının, empati yapamamasının ve eylemlerini yönlendirirken zorlanmasının temel nedenidir.
Duygusal Zeka Nasıl Ölçülür?
Duygusal zekanın ölçülmesi için duygusal zeka testi bulunur. Bu testleri uyguladığınızda EQ seviyenizi tespit edebilirsiniz.
Duygusal Zeka Testleri
Duygusal zeka ölçme için bazı testler vardır. Bu testler IQ ölçen testlere göre biraz karmaşık olabilir. Mayer-Salovey-Caruso Duygusal Zeka Testi (Mayer-Salovey-Caruso Emotional Intelligence Test (MSCEIT ve Duygusal ve Sosyal Yeterlilik Envanteri (Emotional and Social Competence Inventory (ESCI) duygusal zeka testlerinden ikisidir.
