Dünya üzerinde en sık görülen mineral eksikliğinden biri olan demir eksikliği ciddi sağlık problemlerine neden olabilir. Bu problemin kaynağında ise genellikle yetersiz beslenme ve kontrolsüz diyetler vardır. Bunun yanında, vücutta demir emilimini olumsuz etkileyecek rahatsızlıklar da olabilir. Bu mineralin eksikliğini sonucunda en çok karşılaşılan rahatsızlık ise kansızlıktır. Kansızlık türleri arasında mineralin vücuda yeterli alınmadığını ifade eden demir eksikliği anemisi bazı alternatiflere başvurularak çözümlenebilir. Bu süreçte, demir eksikliği belirtileri görülen kişinin uzman bir doktor tarafından kesin teşhisi koyulmalıdır. Sonrasında ise mineral içerikli takviyelerle ya da özel tedavilerle kişi desteklenerek bir takvim çıkarılabilir.
Demir Eksikliği Anemisi Nedir?
Demir eksikliği anemisi nedir sorusu vücutta demir mineralinin yeterli düzeyde bulunmamasıyla oluşan bir anemi türüdür şeklinde cevaplanabilir. minerallin eksilmesi ile vücutta alyuvar yani kırmızı kan hücrelerinin düşmesi hemoglobin üretimini azaltır. Bu nedenle, vücutta hücrelere oksijen ve besin taşınması aksar, kişide bazı hastalıklar oluşabilir. Oksijensiz kalan vücutta öncelikle halsizlik, uyku hali, nefes alıp vermede problemler ortaya çıkabilir. Diğer bir taraftan, kişi dengeli beslense dahi sindirim sisteminde oluşan bir kanama ya da vücutta iç kanama gözlemlenirse demir eksikliği anemisi belirtileri görülebilir. Ayrıca, yapılan araştırmalarda kadınların erkeklere göre daha sık bu rahatsızlıkla karşılaştığı da önemli bilgiler arasındadır.
Demir Eksikliği Nasıl Giderilir?
Demir eksikliği neden olur sorusu 3 temel nedenle açıklanabilir. Bu nedenler sırasıyla beslenmeyle yeterli mineralin alınamaması, emilimini etkileyecek bir bağırsak rahatsızlığın varlığı, kan kaybının olması gibi durumlarla oluşabilir. Özellikle, kadınlarda menstüral döngüler süresince, hemoroid, gastrointestinal sistemde olabilecek kanamalarda ve bu bölgelerde kanser gelişen kişilerde demir eksikliği anemisi görülebilir. Ekstrem durumlar arasında görülen hamilelik sürecinde minerale duyulan ihtiyaç arttığı için de bu problemle karşı karşıya kalınabilir. Bu süreçte, demir eksikliği nasıl anlaşılır sorusu pratikte tam kan sayımı yapılması ile açıklanabilir. Kan değerlerinde demir bağlama kapasitesi, ferritin, transferrin saturasyonu, serum demir miktarı bakılarak laboratuvar koşullarında analizleri yapılır. Tam teşhis konulduktan sonra demir eksikliği anemisi tedavisinde aşağıdaki yöntemler takip edilebilir:
- Beslenme türünde mineralce zengin gıdalar ve mineralin emilimini arttıracak ürünlerin tercih edilmesi önceliklidir.
- Mevcut eksikliğin hızlıca tamamlanması için demir içerikli ilaçlar doktor tarafından önerilebilir. Genellikle, orta ve hafif şiddette mineral eksikliğinde oral yolla ürün kullanılabilir. Ek olarak, şurup, tablet ya da hap şeklinde kullanımı sağlanabilir.
- Kişinin oral yolla alındığında mide-bağırsak sisteminde bir problem varsa ya da emilimlerini vücut yapamıyorsa damar yoluyla verilebilir.
Tüm bu aşamalarda hastanın kontrolü oldukça önemlidir, birkaç ayda bir eksiklik düzeyine göre dozun ayarlanması gereklidir.
Demir Eksikliği İçin Ne Yemeli?
Demir eksikliği anemisi nedenleri günlük alınan besinlerin dengesiz tüketilmesiyle ilgilidir. Bu açıdan, beslenme düzeninde hem demir içerikli ya da hem demir içerikli olmayan gıdaların dengeli tüketilmesi önerilir. Hem demir içerikli besin türevleri arasında kırmızı et, tavuk, balık ve deniz ürünleri bulunur ve hayvansal kaynaklı yiyeceklerdir. Hem demir içerikli olmayan besinler arasında ise bitkisel gıdalardan tohumlar, yeşil yapraklı sebzeler, tam tahıllar, bazı kuruyemişler ve baklagillerdir vardır. Bu iki grupta besinlerin en büyük farkı hem içerikli besinlerin vücutta daha kolay emilmesidir. Bu sürede, mineralin emilimini arttırmak adına probiyotik, C vitamini gibi takviye edici ürünlerle birlikte alınması önerilir. C vitamini turunçgiller, kuşburnu, limon, portakal gibi birçok meyvede bulunur, bu besinler tüketildiğinde mineralin vücutta dolaşımı artabilir. Bununla birlikte kepek lifi, süt ürünleri, çay, kahve ve yumurta içeriklerinin gereğinden fazla tüketilmesi mineralin emilim metabolizmasını bozabilir. Sürekli olarak bu alışkanlıkların devam etmesi demir eksikliği anemisi kaşıntı belirtilerine de zemin hazırlayabilir.
Demir İçeren Besinler Nelerdir?
Demir eksikliği anemisinin önlenmesinde kırmızı et tüketimi biyo-verimlilik açısından avantajlıdır. Vegan beslenme başta olmak üzere et tüketiminde kişinin bir engeli varsa bitkisel kaynaklardan da mineral deposunu doldurabilir. Ancak bu koşullarda demir emilimini arttıracak kavun, portakal, kivi, brokoli gibi C vitaminli gıdaların da tüketilmesi önemlidir. Genel olarak, demir içerikli besinler aşağıdaki gibi listelenebilir:
- C vitamini yüksek greyfurt, şeftali, armut, portakal, çilek, kavun, limon gibi meyve grupları
- Brokoli, pazı ve ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzeler, domates, biber
- Patates, pancar ve lahana gibi gıdalar
- mineralin emilimini arttıran ve içeriğinde bulunduran kişniş, kekik, zencefil ve zerdeçal gibi baharatlar
- Hurma, incir, erik, kayısı, dut gibi meyvelerin kurutulması ile elde edilen atıştırmalıklar
- Kuru baklagillerden bezelye, mercimek, nohut ve börülce
- Kırmızı et, balık eti, yumurta, beyaz et gibi protein içerikli gıdalar
- Kaju, fındık, susam, Antep fıstığı gibi kuruyemişler
- Keçiboynuzu pekmezi başta olmak üzere diğer pekmez türleri
- Bal, akçaağaç şurubu gibi mineralce zengin gıdalar
- Süt ve süt ürünleri ile bazı peynir türleri
- Midye, karides ve ıstakoz gibi kabuklu deniz ürünleri
- Çekirdeksiz üzüm ve içecekleri
- Tatlılar arasından bitter çikolata
Günlük Demir İhtiyacı ve Alınması Gereken Miktar
Demir eksikliği ve demir eksikliği anemisi farkını değerlendirmek için kronik süreçler takip edilmelidir. Bu noktada, tam teşhis konulabilmesi için kan tetkiklerinin yapılması gereklidir. Ayrıca, mineralin kan düzeyinde değerleri cinsiyet ve yaş faktörüne göre değişkenlik gösterir. Kadınlar ve erkekler içim demir eksikliği anemisi kan değerleri 35,5-44,9 ile 38,3-48,6 aralığının altında kalan rakamları ifade eder. Bunun yanında, hastalık hakkında şüphe uyandıracak parametre düşük hemoglobin seviyesine sahip olmaktır. Eğer kadının hemoglobin değerleri 12 g/dL altına düşmüşse ya da erkeğin değerleri 13 g/dL altında kalmışsa hastalık tanısı daha kolay koyulabilir. Ek olarak, kişinin sindirim sistemi rahatsızlıkları varsa endoskopi ve kolonoskopi tekniklerle kanama düzeyleri belirlenebilir. Böylece, hastalıklara uygun tedavi uygulanarak kansızlık problemine çözüm bulunabilir.
