Baklanın faydaları arasında dengeli beslenmede rol oynayan protein, vitamin ve mineralleri içermesi dikkat çeker. Özellikle, baklanın bitkisel protein içeriğine sahip olması vegan beslenen kişilerin besin değerlerini karşılamada önemlidir. Fonksiyonel maddeler açısından da zengin olan bitki taze, iç ve kuru olarak sıklıkla tüketilir. Bunun yanında, ülkemizde Ege, Akdeniz ve Marmara bölgesinde bol miktarda yetişmesi ile öğünlerde sıklıkla tüketilen bir yemek haline gelmiştir.
Bakla Nedir?
Doyurucu bir sebze olarak adlandırılan baklanın bir diğer adı ‘ful’ dur. Bununla birlikte, baklagiller ailesinde yer alan sebze kazık köklü bir bitki görünüme sahiptir. Kök yapısı oldukça güçlü olan bitkinin gövdesinin yanları açılarak toprağa bağlanır. Böylece, kuvvetli kökleri toprağın altına doğru 110 cm bulması mineral ve vitaminleri yüksek oranda depolamasını sağlar. Toprağın üstünde kalan tüysüz sapı 1 metreyi bulabilirken çiçekleri benzersiz bir koku verir. Diğer bir taraftan, kalorisi düşük bir sebze olarak sofralarda sıkça tüketilen baklanın faydaları taze ya da kuru formda da yüksektir.
Bakla Nasıl Tüketilir?
Taze bakla yeşil renkli görünüme sahipken kuru formu kahverengidir. Bu fiziksel özelliği pişirme ve servis şeklini de yakından etkiler. Taze toplanan bitki haşlanarak kırmızı et yanında ara soğuk olarak hazırlanabilir. Bunun yanında, zeytinyağlı sıcak yemekleri favori seçimler arasındadır. Taze yaprakları salataya çiğ ve hafif kavrularak eklenebilir. Özellikle iç bakla da enginar gibi yemeklerde iç harç olarak kullanılabilir.
Bakla Tüketirken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Bitki taze alındıktan sonra gün içerisinde bekletilmeden tüketilmesi uzmanlar tarafından önerilir. Su ve metal gibi malzemelerle temasta hızlıca kararabilen bitkinin oksidasyon seviyesi yüksektir. Ayrıca, uzun süre bekletilirse karaciğeri negatif etkileyerek ‘bakla zehirlenmesine’ neden olabilir. Baklanın zararları olarak ifade edilebilen bu duruma favizm hastalığı da denir. Kişide G6PH yolaklı enzim yetersizliğinden kaynaklı oluşan hastalık, bakla tüketildiğinde alyuvarların parçalanmasıyla kansızlık problemi oluşturabilir. Daha da ötesinde, kişide sarılığa neden olarak ölüm riskini arttırabilir. Tüm bu bilgiler doğrultusunda, kişide bu sıkıntı varsa bakla tüketilmemesi önerilir. Genel anlamda dikkatli tüketilmesi önerilen sebzenin 1-7 yaş aralığında çocukların da çok sık tüketilmemesi tavsiye edilir.
Baklanın Faydaları Nelerdir?
Yüksek protein seviyesi, zengin lif içeriği, fonksiyonel maddelerin varlığı, mineral ve vitaminleri bol miktarda içermesi taze baklanın faydalarını ön plana çıkarır. İlave olarak, iç baklanın faydalarında baskın lif içeriği de eşdeğer etkileri gösterdiği gözlemlenir. Tüm bu bilgiler ışığında, bitkinin faydaları aşağıdaki gibi listelenebilir:
Bağışıklığı Güçlendirir
C ve B vitaminleri açısından zengin olması kan hücreleri arasında yer alan akyuvar ve alyuvar miktarının artışını destekler. Özellikle C vitaminin demir emilimini hızlandırmada yardımcı olması bu sürece katkı sağlar. Anti-inflamatuar özelliği ile mikroorganizmaların vücutta oluşturabileceği enfeksiyona karşı savaşta mücadeleyi arttırarak yardımcı olur.
Kalp Sağlığını Düzenler
Antoksantin, A ve C vitamini içeriği ile kalp sağlığını destekleyen bir besin olarak sofralarda öne çıkar. Bunun yanında, damar içi kan akışının dengelenmesine yardımcı olması yüksek kan basıncının düşmesini de destekler. Magnezyum ve potasyum içeriğiyle su-iyon dengesini destekleyerek kalp kasının güçlenmesine yarımcı olur. Ayrıca, damar içinde yağ birikimini minimize ederek damar tıkanıklığının ve damar sertleşmesinin önüne geçmesinde destekleyicidir.
Kolesterole İyi Gelir
Protein indeksi yüksek yağ ve karbonhidrat içeriği düşük olan bitki, vücutta yağ depolarının dolmasını engellemede destekleyicidir. Doymuş yağların fazla alımı özellikle karaciğerde trigliserit seviyesini yükseltebilir. Bakla gibi doymuş yağ açısından fakir besinler bu mekanizmaya katkı sağlamaz. Ayrıca, kötü huylu kolesterol olarak bilinen LDL seviyesini lif içeriği ile azaltmaya yardımcıdır. Bağırsaklarda kolesterol emilimini yavaşlatarak fazla yağ bileşenlerin kana karışmasını sınırlandırmada destekleyicidir.
Sindirime İyi Gelir
Suda çözünen ve suda çözünmeyen liflerin her ikisini de içermesi sindirim ve boşaltım sistemine katkı sağlamasına yol açar. Özellikle gluten ve laktoz intoleransı olan kişilerde bağırsak hassasiyetine karşı hazmı kolaylaştırmada ve çözüm yolu sunmada destekleyicidir. Su tutma kapasitesini bağırsakta arttıran bitki dışkının çıkış yolunu yumuşatmada da yardımcı olur. Böylece, hemoroid gibi rahatsızlığı olan kişilerde hayat kalitesini arttırmada yardımcıdır.
Baklanın Besin Değerleri Nelerdir?
100 gram baklada 4.36 gram karbonhidrat, 3.61 gram protein, 0.98 gram yağ ve 3.36 gram lif içerir. Diğer sebzelere göre protein indeksi ve lif içeriği yüksek olması dikkat çekicidir. Mineralce zengin olan bitki 305 mg potasyum, 8 mg sodyum, 36 mg magnezyum, 54 mg fosfor ve 0.42 mg çinko içerir. Bakladaki vitaminler ağırlıkla ise 29 mg C vitamini, 66 mg B9 vitamini, 0.063 mg B1 vitamini, 0.88 mg B3 vitamini ve 0,9 mg B2 vitaminidir.
Bakla Hangi Hastalıklara İyi Gelir?
Taze ve karabakla faydaları arasında l-dopa içeriğine sahip olması vardır. Nörotransmitter benzeri bu madde Parkinson hastalarında düşük seviyede bulunur ve beyin aktivitesinde bozulmaların gözlemlenmesinde ana nedendir. Bu bitkinin sık tüketilmesi ile Parkinson rahatsızlığına yakalanma riski azaltılabilir. Genel anlamda bitkinin faydaları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Magnezyum ve kalsiyum içeriği ile kadınlarda özellikle osteoporozun önüne geçilmesini destekler.
- Lif, antioksidan ve vitamin oranını yüksek olması idrar yollarının temizlenmesine ve idrar yolu iltihaplanmaların azalmasında yardımcı olur.
- Antioksidanlar ve B9 vitamini anti-kanser ajanı olmaya adaydır, kanser hücrelerinin oluşumunda neden olan serbest radikallerin temizlenmesinde destekleyicidir.
- Bitkinin triptofan benzeri moleküller içermesi zihinsel rahatlamanın sağlaması ve rahat bir uyku çekilmesini destekler. Ayrıca ağrı kesici özelliği de kronik ağrıların şiddetinin azalmasında yardımcıdır.
- Protein ve lif içeriği ile tok tutma özelliğine sahiptir. Bu sebeple, kilo verme amacıyla tercih edilen sebzeler arasındadır. Kalori miktarının düşük olması ve doygunluk hissi vermesi hızlı kilo kaybını destekler.
- Hamilelik öncesinde annenin diyetlerde tüketmesi folik asit ve bazı nörotransmitter maddeleri vücuda almasına katkı sağlar. Böylece, bebeğin anne karnında nörolojik defektlere uğramasını azaltmada yardımcıdır. Bebeğin anne karnında fetal gelişimine destek sağlar.
Baklanın Faydaları Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Bakla tüketimi kilo yapar mı?
Karbonhidrat ve yağ içeriği düşüktür. Kilo alımını hızlandırmaz, aksine kilo kontrolünde yardımcıdır.
Bakla tüketimi böbreklere zarar verir mi?
Bitkinin sindiriminde kişinin spesifik bir problemi yoksa belirgin bir yan etkisi mevcut değildir. Gereğinden fazla tüketilmediği taktirde böbreklerin süzme işlevini destekler.
Taze bakla faydalı mı?
Bitkinin faydalarının hemen hemen hepsini içerir. Bununla birlikte, başlıca kalp ve beyin sağlığını desteklemede öne çıkar.
